Canlı Tarihler II. Kitap_{Mehmed Ali Aynî’nin Hatıraları}

İlk olarak Türkiye Yayınevi tarafından yayımlanan ve Tahsin Demiray'ın gayretleri neticesinde hayata geçirilmiş bir tarih yazımı projesi olan Canlı Tarihler serisi neşredileli 80 yıl oldu. Son yüzyılın kültür, sanat, düşünce ve siyasi hayatına damga vurmuş portrelere dair hatıraların fasiküller halinde yayımladığı bu seri; yakın tarihimize, kültürümüze ve memleket meselelerimize dair önemli bir kaynak olma vasfını daima korumuştur. Hem araştırmacılara hem de pek çok okura ilham verecek ve ufuk açacak mahiyette bilgiler ve tecrübeler nakleden Canlı Tarihler serisi, onlarca değerli isme fasiküller dahilinde yer vermiştir. Bu fasiküllerin her biri vesikalar ile desteklenmiş birer hatırat hüviyetindedir. Canlı Tarihler'in Büyüyenay kitaplığına katılacak ikinci eserinde Mehmed Ali Aynî’nin Hatıraları yer almaktadır.

Son dönem Osmanlı ve erken dönem Cumhuriyet tarihinin çok yönlü mütefekkirlerinden biri olan Mehmed Ali Aynî (1869-1945); maârif müdürlüğü, muallimlik, idâdî ve sultânî müdürlüğü, istatistik kalemi başkâtipliği, mektupçuluk, mutasarrıflık, valilik, Dârülfünûn müderrisliği gibi çok çeşitli memuriyet ve idareciliklerde bulunmuş, aynı zamanda bu yoğun hayatına sığdırdığı 35'e yakın telif ve tercüme eser, pek çok makale, çıkardığı veya çıkartılmasına yardımcı olduğu dergilerle de kendisinden geriye sorumluluk sahibi bir aydın portresi bırakmıştır. 1913'te Trabzon valiliğinden emekli edilene kadar Halep, Yemen, Diyarbakır, Kosova, Kastamonu, Sinop, Taiz, Amâre, Balıkesir, Lazkiye ve Yanya gibi Osmanlı coğrafyasının çok çeşitli noktalarında görev yapan Ayni; bu bölgelerde halkın sosyal, ekonomik ve kültürel durumlarını incelemiş, aşiretler arasında dolaşmış, özellikle Bulgarlar ve Ermeniler gibi ayrılıkçı etnik grupların faaliyetlerine karşı ciddi bir mücadele yürütmüştür.

Bu bakımdan Hatıralar, Aynî'nin entelektüel dünyasına nüfuz edebilmek, tecrübelerini değerlendirebilmek ve de yakın tarihimizi daha isabetli bir şekilde anlayabilmek için oldukça önemlidir. Bu hatıralar, yaklaşık 80 yıl sonra dipnotlar ile zenginleştirilmiş olarak okurlarımızla yeniden buluşuyor.