AHMET RİFAT, İstanbul’da doğdu. Yağlıkçızâde adıyla tanınan Şabanzâde ailesinden Ispartalı Mehmed Emin Efendi’nin oğludur. Küçük yaşta maliyeye girdi. Burada tecrübe edindi ve sırasıyla Bahriye Muhâsebeciliği, İdâre-i Bahriye Reisliği, Girit Deftardarlığı, İzmir Rüsûmât Müdürlüğü, Islahat Komisyonu Üyeliği, Eshâm-ı Fevkalâde Müdürlüğü ve Selânik Defterdarlığı’nda görev yaptı. En sonunda Muhâsebât-ı Atîka Muhâsebeciliği’nden emekli oldu, 1895 yılı başlarında İstanbul’da vefat etti. Fâtih’te Emîr Buhârî Tekkesi’nde defnedildi.

Ahmed Rifat, devlet görevleri yanında telif çalışmalarıyla da tanındı, hatta ressam olduğu da söylenir. Ahmet Rifat’ın tarihe ve ahlâka dair eserleri vardır. Yedi ciltlik “Lugat-ı Târîhiyye ve Coğrafiyye” adlı muhtevalı eserinde tarih boyunca kurulmuş devletler, dünya üzerindeki ülkeler-milletler, bazı şehirlerin tarih ve coğrafyaları, ünlü şahsiyetler, eser sahibi müellifler alfabetik bir sıralama içinde ele alınır. Kapak isminde sadece tarih ve coğrafya isimleri geçse de -yukarıda da belirtildiği gibi- farklı konulara da yer verildiği için bu çalışmaya 19. yüzyıl itibariyle tek müellif tarafından kaleme alınmış müstakil bir ansiklopedi denilebilir. Ahmed Rifat “Nakdü’t-Tevârîh” adlı diğer bir eseri, yaratılıştan itibaren kendi bulunduğu döneme kadar cereyan eden tarihî olayların kronolojik olarak ele alındığı özet bir çalışmadır. Keza müellifin ahlâka dair “Bergüzâr veya Bergüzâr-ı Ahlâk” adlı bir çalışması vardır ki, Kınalızâde Ali Çelebi’nin “Ahlâk-ı Alâîsi” nden yapılmış bir hülâsa diye bilinir. Nihayet bir de müellifimizin şu elinizdeki kitaba temel olan “Tasvîr-i Ahlâk” adlı çalışması vardır. “Osmanlı Müellifleri” isimli eserin müellifi olan Bursalı Mehmet Tahir, bu kitapla ilgili olarak, “İslâm ahlâkına dair güzel bir çalışma ve Osmanlı maarifi adına bastırılması arzu edilen muteber bir eser olduğunu”  söyler. Bizim elimizdeki nüsha, eserin ikinci baskısıdır (Derseâdet, 1309). (Hayatı ve eserleri hakkında ayrıntılı bilgi için bk. Mehmed Süreyya, Tezkire-i Meşâhîr-i Osmâniyye - Sicill-i Osmânî, II, 410; Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, III, 61;  Abdülkadir Özcan, “Ahmed Rifat Efendi Yağlıkçı zâde”, DİA, II, 130-131.)

(Ahlâk Sözlüğü / Tasvîr-i Ahlâk kitabından)